BioPsychoSociaal Pijnmanagement

Valkuil 1 Bij acute pijn richten we ons op het Bio-domein

Harrie, man 21 jaar, maakt voor het eerst in zijn leven acute rugpijn mee. De rugpijn blijkt na een bezoek aan een fysiotherapeut niet verklaart te kunnen worden vanuit rode vlaggen en/of een medische aandoening. De vragen die Harrie beantwoord wil hebben zijn; Wat heb ik? Wat kan eraan gedaan worden? Hoe voorkom ik dat het terugkomt? De conclusie van de fysiotherapeut was; Je hebt een spit zonder duidelijk trauma. Er wordt besloten om vanuit een schade-gevolgen model de patiënt te behandelen. De verwachting is dat er een normaal herstel optreed binnen enkelen dagen tot weken. In de benadering wordt verder geen aandacht besteed aan PsychoSociale factoren.

Valkuil 2 Bij aanhoudende pijn richten we ons op het PsychoSociaal-domein

Harrie hersteld in 2 weken gedeeltelijk van zijn rugpijn, hij kan beter bewegen en is weer aan het werk, maar houdt rugpijn. De behandelend fysiotherapeut stelt de verwachting voor de duur van het herstel bij tot 6 weken. De behandeling blijft gericht op het Bio-domein. Dit betekent dat Harrie instructies krijgt om zijn spieren te versterken en de rug beweeglijker te maken. De behandeling wordt afgerond met de opmerking: “Als het dan niet over is zal ik je naar een collega adviseren die er anders naar gaat kijken”. ‘Anders?’, vraagt de patiënt. Ja, antwoord de fysiotherapeut, het kan ook zijn dat je pijnsysteem niet goed werkt of dat stress een rol speelt maar daar weet de psychosomatisch fysiotherapeut meer van.

Het is erg belangrijk dat we ons als fysiotherapeut allemaal realiseren dat pijn in 100% van de gevallen wordt opgewekt in ons pijnsysteem Ref. Dit systeem kent 4 processen waarin de sterkte van de ervaren pijn wordt geregeld Ref. Ten eerst Transductie; dat is het proces wat zich aan de sensor afspeelt. Dit proces wordt sterk bepaalt door biologische factoren. Thermische, chemische en mechanische prikkels worden door middel van sensoren omgezet in elektrische signalen. Deze signalen worden door het gehele pijnsysteem heen vervoerd, dat wordt Transmissie genoemd. Vanaf de sensor tot aan het brein worden de signalen op verschillende plaatsen gereguleerd doorgegeven, dit betekent dat ze versterkt en/of verzwakt kan worden dit wordt Modulatie genoemd. Het laatste proces wat bijdraagt aan het ervaren van pijn wordt Perceptie genoemd. De laatste 2 processen worden niet alleen door Biologische, maar ook door PsychoSociale factoren bepaald.

In het voorbeeld van Harrie, wordt vanuit het pijnsysteem redenerend alleen via Transductie een behandelplan opgesteld. Immers, alle interventies (spieren versterken, rug beweeglijker maken) zijn op de een of andere manier gericht op het aanpassen/veranderen van perifere omstandigheden die kennelijk een verandering aan het prikkelen van perifere sensoren moeten opleveren. Er is geen bewuste aandacht voor de Modulatie en Perceptie van het pijnsysteem. Dat is jammer, en een gemiste kans. Het is namelijk ondenkbaar dat je mensen oefeningen kan laten doen die alleen een uitwerking hebben op de Transductie, je kunt de Modulatie of Perceptie simpelweg niet uitschakelen. Het maakt dus niet uit of iemand acute pijn of aanhoudende pijn heeft, de processen in ons pijnsysteem leveren altijd een bijdrage. Maak dan ook gebruik van deze processen, altijd!

Sterker nog of je wilt of niet, bij iedere behandeling die je doet maak je gebruik van Modulatie en vorm je de perceptie. Deze 2 processen zijn bij uitstek verbonden met PsychoSociale factoren, Als jij als professional dit realiseert, dan is het ook niet logisch om ze niet te gebruiken in je behandeling door te zeggen: 'Bij acute pijn spelen PsychoSociale factoren geen rol, als het langer duurt stuur ik de patiënt wel door.....'. Het is geen logische conclusie. Zorg dat je niet in die valkuil stapt, behandel een pijnklacht ALTIJD vanuit een BioPsychoSociaal model. Is dat makkelijk?

Nee, lees Holopainen 2020. In deze review staat zeer mooi beschreven dat wij als fysiotherapeuten het moeilijk vinden om PsychoSociale factoren te implementeren in onze behandelingen. Belangrijk is dat we voldoende kennis hebben over PsychoSociale factoren en..... ons vertrouwd voelen bij het toepassen ervan (Self-Efficacy van onszelf). Hoe herkenbaar is dat! Ik merk nog regelmatig dat het lastig blijft om mijn in de jaren ‘80-‘90 aangeleerde reflexen van het alleen behandelen op fysieke stoornissen (Transductie) te onderdrukken. Maar ik blijf m’n best doen😊

Bedankt voor het lezen!

Edwin de Raaij

September 2022 repost van Linkedin Juli 2020